Πορτογαλία: Το πιο επιτυχημένο εργοστάσιο ταλέντων στον κόσμο

Η Μπενφίκα εκμεταλλεύτηκε ένα επιχειρηματικό μοντέλο, το οποίο οι πορτογαλικοί σύλλογοι τελειοποιούν εδώ και χρόνια για να πουλήσουν τον Έντσο Φερνάντες στην Τσέλσι για 120 εκατομμύρια ευρώ.

Ο αθλητικός διευθυντής της Μπενφίκα, Ρουί Πέδρο Μπραζ, δεν εξεπλάγη. Οι διαπραγματεύσεις με τη Ρίβερ Πλέιτ για τον Έντσο Φερνάντες ήταν άμεσες και έκλεισαν με ένα ποσό της τάξης των 10 εκατομμυρίων ευρώ συν μπόνους εμφανίσεων: άλλα 2 εκατομμύρια ευρώ για κάθε 10, 25, 40 και 50 παιχνίδια που θα έπαιζε ο Αργεντινός με τη νέα του ομάδα.

Αλλά υπήρχε ένα κομβικό σημείο που ο Μπραζ ήξερε ότι θα ήταν το κλειδί και η πίεση αυξανόταν. Η Γουλβς έκανε γνωστό το ενδιαφέρον της και η Ρίβερ απειλούσε να αυξήσει τη ρήτρα εξαγοράς του Φερνάντες κατά 5 εκατομμύρια ευρώ. Η Ρίβερ ήταν ανένδοτη: Η Μπενφίκα μπορούσε να έχει το 100% του παίκτη αλλά μόνο το 75% της αξίας του. Εάν ο Φερνάντες πήγαινε με μεταγραφή σε άλλη ομάδα, οι «Μιγιονάριος» θα έπαιρναν το 25% των χρημάτων.

Ηξεραν ότι έπρεπε να εξασφαλίσουν αυτή τη ρήτρα. Από την πώληση του Φερνάντες στην Μπενφίκα, η Ρίβερ έβγαλε 14 εκατομμύρια ευρώ. Από την Μπενφίκα που πούλησε τον Φερνάντες στην Τσέλσι, η Ρίβερ έβγαλε 30 εκατομμύρια ευρώ. Για τον Μπραζ, ήταν επίσης μια μεταγραφή που άξιζε. Η Μπενφίκα πλήρωσε 14 εκατομμύρια ευρώ  για τον Φερνάντες τον Ιούλιο και το βράδυ της 31ης Ιανουαρίου εισέπραξε 90 εκατομμύρια ευρώ για αυτόν από την Τσέλσι. Για την ταχύτητα του κέρδους, μπορεί να είναι ακόμη και η πιο εντυπωσιακή συμφωνία στην ιστορία του ποδοσφαίρου.

Ετσι, λειτουργεί το πορτογαλικό μοντέλο…

Μόνο που αυτό είναι ένα επιχειρηματικό μοντέλο που οι πορτογαλικοί σύλλογοι τελειοποιούν εδώ και χρόνια. Εντοπίζουν τα καλύτερα νέα ταλέντα στη Νότια Αμερική. Τα αγοράζουν με σχετικά λίγα χρήματα. Τους δίνουν μια ήπια ενσωμάτωση στην Ευρώπη. Και μετά κάνουν πωλήσεις, στην Premier League ή στη La Liga, για ένα σημαντικό έως… τεράστιο κέρδος. Συνδυάστε την αλυσίδα εφοδιασμού της Νότιας Αμερικής με τις ακμάζουσες ακαδημίες της Μπενφίκα και της Σπόρτινγκ και δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι η Πορτογαλία μπορεί να είναι ακόμη και το πιο επιτυχημένο εργοστάσιο ταλέντων στον κόσμο.

«Υπάρχει ανάγκη», λέει ο Πέδρο Μέντες, ο πρώην μέσος της Τότεναμ, ο οποίος τώρα εργάζεται ως ατζέντης στην Πορτογαλία. «Οι πορτογαλικές ομάδες δεν μπορούν να ανταγωνιστούν για κορυφαίους παίκτες, οπότε πρέπει είτε να τους φτιάξουν είτε να τους βρουν».

Ενδεκάδα… αξίας 669 εκατ. ευρώ της Μπενφίκα!

Κανείς δεν μπορεί να λησμονήσει πως η Μπενφίκα ξέρει όσο λίγες ομάδες να γεμίζει τα ταμεία της από πωλήσεις παικτών. Μια διετία ήταν αρκετή για να εκτοξεύσει τον Κοεντράο και να τον παραχωρήσει στη Ρεάλ. Οι «Αετοί» το έκαναν… επιστήμη και τα τελευταία 12 χρόνια έχουν βάλει στα ταμεία του 669 εκατ. ευρώ. Οχι, ο αριθμός δεν είναι πλασματικός , αντίθετα, αντιπροσωπεύει την εκπληκτική λειτουργία ενός συλλόγου που έμαθε να αναπτύσσεται και να εκτοξεύεται!

Οι ιστορίες επιτυχίας είναι πολλές για τους συλλόγους της Πορτογαλίας. Οι Λουίς Ντίας, Ντάργουιν Νούνιες, Έντερσον και Φερνάντες κόστισαν στη Λίβερπουλ, τη Μάντσεστερ Σίτι και την Τσέλσι περίπου 300 εκατομμύρια ευρώ, αφού σταμάτησαν στην Πορτογαλία, ξεκινώντας από συλλόγους της Νότιας Αμερικής, οι οποίοι τους πούλησαν για κάτι περισσότερο από 50 εκατομμύρια ευρώ. Ο Ζοάο Φέλιξ, ο Ρούμπεν Ντίας, ο Μπερνάρντο Σίλβα, ο Ζοάο Κανσέλο, ο Ματέους Νούνες και ο Γκονσάλο Γκέδες προέρχονται όλοι από τις πορτογαλικές ακαδημίες, συγκεντρώνοντας άλλα 300 εκατομμύρια ευρώ.

Η Πόρτο έδειξε τον δρόμο

Toν δρόμο άνοιξε η Πόρτο, η οποία από το 2004 και για μια δεκαετία περίπου πούλησε 28 ποδοσφαιριστές, με τα έσοδα να ξεπερνούν τα 600 εκατ. ευρώ, το οποίο μεταφράζεται σε 21+ εκατ. ευρώ ανά παίκτη! Από τους 28 παίκτες, μόλις οι 2 προέρχονταν από τις ακαδημίες της ομάδας και συγκεκριμένα οι κεντρικοί αμυντικοί Μπρούνο Άλβες και Ρικάρντο Καρβάλιο. Όλες οι υπόλοιπες περιπτώσεις ήταν επενδύσεις. Από τα 6 εκατ. ευρώ του Ρίμπας το 2006 φτάσαμε στα 45 εκατ. του Ραδαμέλ Φαλκάο και τα 40 εκατ. του Χουλκ, ενώ είχαν μεσολαβήσει σπουδαίες πωλώσεις όπως αυτή του Πέπε, του Άντερσον και του Λισάντρο Λόπες. Δεν ξεχνάμε, πως οι «Δράκοι» απέκτησαν τον Βραζιλιάνο αμυντικό Έντερ Μιλιτάο, από τη Σάο Πάολο για 7 εκατομμύρια ευρώ και τον πούλησαν στη Ρεάλ Μαδρίτης για 50 εκατομμύρια ευρώ. Ηταν το κορυφαίο deal τους, πριν δώσουν τη σκυτάλη στη Μπενφίκα!

Οι δέκα  κορυφαίες πωλήσεις της Πόρτο

Για τους συλλόγους στην Αργεντινή, τη Βραζιλία, την Ουρουγουάη και την Κολομβία, ο σχεδιασμός ξεκινά νωρίς. Τα τελευταία χρόνια, οι ακαδημίες της Βραζιλίας παράγουν περισσότερους εξτρέμ για να ταιριάζουν με το 4-3-3, το σχήμα που προτιμά ο Πεπ Γκουαρδιόλα και είναι στη μόδα στους πλουσιότερους συλλόγους της Ευρώπης. Στην Αργεντινή, οι προπονητές προωθούν έφηβους στην πρώτη ομάδα πολύ πριν είναι έτοιμοι, καθαρά για να τους τσεκάρουν οι Ευρωπαίοι σκάουτερ.

Και όμως η συντριπτική πλειοψηφία αυτών των ταλέντων είναι πολύ «άγουρη» για το υψηλότερο επίπεδο στην Ευρώπη. Υπάρχει ένα τεχνικό κενό προς κάλυψη, σε ταχύτητα, σωματική διάπλαση και τακτική πειθαρχία. Εξίσου σημαντικό, υπάρχει ένα πολιτιστικό άλμα που πρέπει να γίνει, η ανάγκη προσαρμογής σε ένα νέο σπίτι, γλώσσα και ζωή.

«Το έχουμε δει να συμβαίνει», λέει μια ανώτερη προσωπικότητα σε έναν από τους μεγαλύτερους συλλόγους της Πορτογαλίας. «Οι παίκτες από τις φαβέλες, για παράδειγμα, έχουν αυτή τη νοοτροπία και το ταλέντο από μια σκληρή ανατροφή και το ποδόσφαιρο του δρόμου. Πηγαίνουν όμως κατευθείαν στην Premier League και από τη στιγμή που φτάνουν εκεί “πνίγονται”. Χρειάζονται αυτό το ενδιάμεσο σκαλοπάτι».

Η Πορτογαλία προσφέρει ένα έδαφος ενσωμάτωσης, με γλώσσα και κουλτούρα που είναι πιο οικεία, ενώ προσφέρει ένα είδος ποδοσφαίρου που είναι πιο κοντά στην κορυφαία κατηγορία. Οι παίκτες μπορούν να λάμψουν στην πορτογαλική Liga Portugal bwin, όπου τους δίνονται ευκαιρίες με κυρίαρχες ομάδες που έχουν την κατοχή της μπάλας. Το κρίσιμο είναι ότι δοκιμάζονται στο Champions League. Πριν αγοράσει η Λίβερπουλ τον Ντίας, οι σκάουτερ του συλλόγου σημείωσαν τις εμφανίσεις του Κολομβιανού για την Πόρτο εναντίον της Ατλέτικο Μαδρίτης. Η Τσέλσι εντυπωσιάστηκε από τις εμφανίσεις του Φερνάντες με την Αργεντινή στο Παγκόσμιο Κύπελλο, αλλά εξίσου εντυπωσιακά ήταν τα παιχνίδια του εναντίον της Γιουβέντους και της Παρί Σεν Ζερμέν.

«Πριν από έξι μήνες ο Έντσο ήταν πολύ καλός, αλλά σε έξι μήνες στην Ευρώπη, είχε χώρο και χρόνο για να αναπτυχθεί», λέει ο Μπρούνο Φρέιτας, ατζέντης στην Πορτογαλία. «Πριν από έξι μήνες δεν ήταν προετοιμασμένος για ένα κορυφαίο πρωτάθλημα, όμως τώρα είναι έτοιμος».

Είναι ένα βαρύ τίμημα για όσους βρίσκονται στην κορυφή της «τροφικής αλυσίδας» του ποδοσφαίρου, αλλά είναι πρόθυμοι και έχουν την οικονομική δυνατότητα να πληρώσουν. Δεν είναι ότι οι πλουσιότεροι σύλλογοι δεν γνωρίζουν αυτούς τους παίκτες – απλώς προτιμούν να τους δουν να δοκιμάζονται αλλού. «Αγγλικοί σύλλογοι όπως η Τσέλσι, η Σίτι, η Λίβερπουλ — το κάνουν επίτηδες», είπε η ανώτερη προσωπικότητα σε έναν από τους μεγαλύτερους συλλόγους της Πορτογαλίας. «Όλοι ήξεραν για τον Έντσο, η Τσέλσι ήξερε για τον Έντσο. Στην Πορτογαλία, μπορούμε να αντέξουμε οικονομικά να αναλάβουμε αυτά τα μικρά ρίσκα, ενώ προτιμούν να πληρώσουν περισσότερα και να λάβουν περισσότερες εγγυήσεις».

Υπάρχουν διοικητικοί παράγοντες που λιπαίνουν τη διαδικασία. Ένας προφανής αντίπαλος της Πορτογαλίας για τα «διαμάντια» της Νότιας Αμερικής θα ήταν η Ισπανία, αλλά οι κανόνες της La Liga λένε ότι οι σύλλογοι δεν μπορούν να έχουν περισσότερους από τρεις μη Ευρωπαίους παίκτες σε μια ομάδα την ημέρα του αγώνα. Και ο πιο ισχυρός ατζέντης στον κόσμο είναι ο Χόρχε Μέντες, ο οποίος είναι Πορτογάλος. Όταν οι παίκτες μετακομίζουν από τη Νότια Αμερική στην Πορτογαλία, οι υπάρχοντες μάνατζερ στρέφονται στον Μέντες για να σχεδιάσουν το επόμενο βήμα. «Ξέρουν πώς να πουλάνε παίκτες στην Πορτογαλία», είπε ένας σκάουτερ της Premier League που εργάζεται εκεί.

Προσπάθεια… αντιγραφής του μοντέλου

Όπως με κάθε ακμάζουσα επιχείρηση, οι ανταγωνιστές προσπαθούν να αντιγράψουν τη φόρμουλα. Η Ρεάλ Μαδρίτης έχει παρακάμψει την αλυσίδα αποκτώντας αρκετούς Βραζιλιάνους, όπως ο Βινίσιους Τζούνιορ από τη Φλαμένγκο και ο Ροντρίγκο από τη Σάντος. Αυτόν τον μήνα, η Τσέλσι απέκτησε τον Αντρέι Σάντος από τη Βάσκο ντα Γκάμα, ενώ η Μπράιτον πήρε τον Αλέξις Μακ Άλιστερ από την Αρχεντίνος Τζούνιορς και ελπίζει να επαναλάβει το κόλπο, έχοντας υπογράψει τον Φακούντο Μπουονανότε, κατευθείαν από τη Ροσάριο Σέντραλ. Όσοι γνωρίζουν τη διαδικασία επιμένουν ότι χωρίς ένα ενδιάμεσο βήμα θα υπάρξουν περισσότερες αποτυχίες παρά επιτυχίες. Οι σύλλογοι με καθιερωμένους σκάουτερς θα τα πάνε καλύτερα από εκείνους που ενεργούν σύμφωνα με τις ιδιοτροπίες των ιδιοκτητών τους.

Μια πιο βιώσιμη προσέγγιση θα μπορούσε να είναι οι μεγαλύτεροι σύλλογοι να πηγαίνουν μαζί με τις πορτογαλικές ομάδες αντί να προσπαθούν να τις νικήσουν. Η Παρί Σεν Ζερμέν έχει ήδη αγοράσει ένα μειοψηφικό μερίδιο στην Μπράγκα, ενώ τόσο η Μάντσεστερ Σίτι όσο και η Σαουθάμπτον έχουν διερευνήσει την πιθανότητα συνεργασίας με συλλόγους στην Primeira Liga. Η Γουλβς μπορεί να μην έχει καμία επίσημη σχέση με μια ομάδα στην Πορτογαλία, αλλά εμπιστεύεται εδώ και καιρό τον Μέντες να ηγηθεί των μεταγραφών της.

Ωστόσο, παρόλο που εμφανίζονται ομάδες που προσπαθούν να αντιγράψουν αυτόν τον μηχανισμό και αναπτύσσονται συνεργασίες, υπάρχουν πλεονεκτήματα που δεν μπορούν να δημιουργηθούν από το πουθενά και μακροχρόνιες συνδέσεις που θα χρειαστούν χρόνια για να αντιστοιχιστούν. Το πιο σημαντικό είναι πως καμία πλευρά δεν θέλει να υπάρξουν αλλαγές. Από τη Ρίβερ Πλέιτ μέχρι την Μπενφίκα και την Τσέλσι, από τον παίκτη μέχρι τους ατζέντηδες μέχρι τους οπαδούς, αυτό είναι ένα σύστημα που λειτουργεί, σε όλη τη διαδρομή. «Αυτές οι μεταγραφές θα συνεχίσουν να γίνονται για ένα λόγο», λέει ο Φρέιτας. «Ολοι είναι χαρούμενοι».